Ontstekingen en de rol van cytokinen

We hebben allemaal weleens van ontstekingen gehoord. Of het nu een verkoudheid is of een verstuikte enkel, ontstekingen zijn een normaal onderdeel van ons afweersysteem. Maar wat als ontstekingen chronisch worden? En wat heeft voeding hiermee te maken? Hier komen cytokinen om de hoek kijken.

Wat zijn cytokinen?

Cytokinen zijn eiwitten die fungeren als boodschappers in ons lichaam. Ze worden door verschillende cellen geproduceerd, zoals immuuncellen (T- en B-lymfocyten), maar ook door vetcellen en cellen die de binnenkant van onze bloedvaten en organen bekleden. Deze eiwitten spelen een cruciale rol in het reguleren van biologische processen, waaronder ontstekingen.

Misschien herinner je je het begrip “cytokinenstorm” nog uit de coronatijd. Dit fenomeen treedt op wanneer het lichaam een buitensporige hoeveelheid cytokinen aanmaakt als reactie op een infectie. Het resultaat? Een overdreven ontstekingsreactie die meer schade veroorzaakt dan de infectie zelf.

Maar cytokinen zijn niet alleen betrokken bij acute ontstekingen. Ze reguleren ook subtielere, langdurige ontstekingsprocessen, die zowel mensen als dieren kunnen treffen. Bij huisdieren, zoals honden en katten, werkt het immuunsysteem op vergelijkbare manieren, en ook bij hen kunnen chronische ontstekingen problemen veroorzaken.

Voeding en cytokinen

Wist je dat wat we eten een directe invloed kan hebben op ontstekingen in ons lichaam? Als je gevoelig bent voor bepaalde voedingsmiddelen, kan je immuunsysteem reageren door antilichamen aan te maken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij voedselallergieën, waar IgE-antilichamen een rol spelen. Maar er is ook een langzamere reactie mogelijk, waarbij IgG-antilichamen in actie komen. Dit zie je bij voedingsintoleranties, zoals gluten- of lactose-intolerantie.

Wanneer het lichaam IgG-antilichamen aanmaakt tegen voedingsmiddelen, ontstaan er ontstekingsbevorderende stoffen, zoals prostaglandines, leucotriënen en cytokinen (zoals TNF-alfa). TNF-alfa is een bekende boosdoener die ontstekingen stimuleert. Bij mensen en dieren met een chronische ontsteking door deze reacties, kunnen er na verloop van tijd problemen ontstaan in verschillende delen van het lichaam, zoals bloedvaten, gewrichten, darmen en zelfs het brein.

De gevaren van chronische ontstekingen

Een chronische, laaggradige ontsteking is een sluipmoordenaar. Het veroorzaakt niet altijd acute pijn of ongemak, maar kan op de lange termijn een breed scala aan gezondheidsproblemen veroorzaken, zowel bij mensen als dieren. Ziekten zoals diabetes type 2, reuma, de ziekte van Crohn, fibromyalgie en zelfs Alzheimer worden allemaal in verband gebracht met chronische ontstekingen.

Bij dieren kunnen chronische ontstekingen leiden tot aandoeningen als bijvoorbeeld diabetes (dit zie je veel bij katten) artritis, huidproblemen, ontstekingen van de alvleesklier, nierproblematiek en het ontstaan van tumoren. Net als bij mensen, beïnvloeden chronische ontstekingen hun levenskwaliteit op de lange termijn.

Stress en andere factoren

Ontstekingen ontstaan niet alleen door wat we eten. Chronische stress, gebrek aan beweging, psychologische trauma’s, angststoornissen en slaapgebrek kunnen ook leiden tot een verhoogde afgifte van cytokinen. Dit geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor huisdieren. Dieren die aanhoudende stress ervaren, bijvoorbeeld door slechte leefomstandigheden of verwaarlozing, kunnen vergelijkbare ontstekingsreacties ontwikkelen.

Een teveel aan stresshormonen en neurotransmitters (CRH en nor-adrenaline) leidt tot het opzwellen van de darmmucosa (oedeemvorming) en een toename van de permeabiliteit van de darm.

De balans tussen pro- en anti-inflammatoire cytokinen

Niet alle cytokinen zijn slecht. In feite is het juist de balans tussen pro-inflammatoire (ontstekingsbevorderende) en anti-inflammatoire (ontstekingsremmende) cytokinen die bepaalt of een ontsteking gezond of schadelijk is. Wanneer dit delicate evenwicht wordt verstoord, kunnen ziekten zich ontwikkelen.

Wat kunnen we doen?

Gelukkig kunnen we veel doen om ontstekingen te beheersen, zowel bij onszelf als bij onze huisdieren. Een gezond dieet rijk aan ontstekingsremmende voedingsstoffen zoals omega-3-vetzuren en polyfenolen (denk aan quercetine en resveratrol) kan helpen om de balans tussen cytokinen te herstellen. Regelmatige lichaamsbeweging en stressmanagement zijn ook cruciale factoren. En net als mensen, kunnen dieren baat hebben bij de juiste voeding, voldoende beweging en mentale stimulatie om ontstekingen te verminderen.

Kortom, de zorg voor een gezonde balans in ons immuunsysteem – en dat van onze dieren – begint bij de keuzes die we elke dag maken. Of het nu gaat om voeding, beweging of stressmanagement, alles heeft invloed op de manier waarop cytokinen hun werk doen. Dus zorg goed voor jezelf en je huisdieren, want een gezond immuunsysteem is de sleutel tot een lang en gelukkig leven! Enne… als ik jou of je dier daarbij kan helpen, graag.

Marielle