Haaruitval; normaal of probleem?

Herken je dat: Bij het schoonmaken van je doucheputje vind je een hele dot haar. Dat is schrikken! Want als het daar ligt, zit het niet meer op je hoofd! Straks houd je niets meer over….

Het verliezen van haren is een normaal fenomeen. Het is onderdeel van de haargroeicyclus. Je spreekt pas van haaruitval of haarverlies wanneer er te veel uitvalt of wanneer er te weinig nieuwe haren worden aangemaakt. Dit wordt ook wel alopecia genoemd. De meest voorkomende vorm hiervan is androgene alopecia, welke oorzaak gekoppeld wordt aan een verstoorde activiteit van ‘mannelijke’ hormonen. Andere veel voorkomende vormen zijn haarverlies door een auto-immuunaandoening (alopecia areata) of haaruitval bij huidziekten en door stress. Je haar kan ook dunner of brozer worden door een gebrek aan voedingsstoffen.

Een haar bestaat uit 2 delen; het haarzakje (ook wel de haarfollikel) en de haarschacht. De haarschacht is het zichtbare deel dat buiten de huid groeit. Het haarzakje is onderdeel van de huid en vormt een soort eenheid met een talgklier en een spiertje in de huid. Haarzakjes maken niet alleen haren aan, ze hebben nog meer functies in de huid. Zo zijn ze betrokken bij de aanmaak van talg, zweet en feromonen, warmteregeling, afweer tegen ziekteverwekkers, aanmaak van nieuwe bloedvaatjes en zenuwcellen en tot slot wondgenezing.

Haargroeicyclus
Haarzakjes doorlopen continue drie fasen van activiteit: groei, overgang en rust gevolgd door uitval, wat ook wel de 4e fase wordt genoemd. Dit betekent dat je haren niet continue groeien. Ze groeien ook niet allemaal op hetzelfde moment. De duur van elke fase varieert en wordt onder andere beïnvloed door de plaats op het lichaam, voedingsfactoren, je hormonale toestand en je leeftijd.

Haaruitval
Een haar die aan het einde van haar levenscyclus is gekomen, valt uit. Dat gebeurt meestal op het moment dat er een nieuwe haar begint te groeien, maar ze kan ook tijdens de rustfase al uitvallen. Het is dus heel normaal om haar te verliezen. Net zoals je continu dode huidcellen afwerpt, vallen er ook elke dag haren uit. Je verliest naar schatting tussen de 50-150 haren per dag, wat gecompenseerd wordt door de aanmaak van ongeveer evenveel nieuwe haren.

Je spreekt officieel van pathologische haaruitval of alopecia wanneer er meer haren uitvallen dan teruggroeien. Pathologische haaruitval kan tijdelijk zijn maar het kan ook onomkeerbaar zijn. Dat hangt af van het vermogen van het haarzakje om zich te regenereren en of er al dan niet littekenweefsel is gevormd.

Littekenvorming
Wanneer de haarzakjes vernietigd worden en zich niet meer kunnen regenereren omdat ze worden vervangen door littekenweefsel, spreek je van alopecia cicatricialis. Op die plaatsen kan er geen haar meer groeien en is het haarverlies onomkeerbaar. Bij aandoeningen waarbij littekenvorming kan ontstaan, zoals auto-immune huidziekten, infecties, (brand)wonden, enz. is het dus heel belangrijk om op tijd in te grijpen om permanent haarverlies te voorkomen.

Wanneer de haarzakjes niet vernietigd worden en zich nog kunnen regenereren, kan het haar weer opnieuw groeien zodra de oorzaken van de haaruitval weggenomen of behandeld zijn.

Vormen van alopecia
De meest voorkomende vormen van haaruitval zijn androgene alopecia, alopecia areata en diffuse alopecia. Dat zijn aandoeningen waarbij er aanzienlijk tijdelijk of permanent haarverlies is.

Androgene alopecia is gelinkt aan een verstoorde activiteit van mannelijke hormonen (androgenen). Het wordt ook wel mannelijke kaalheid genoemd, maar het komt ook heel veel voor bij vrouwen en het gaat ook niet alleen om androgenen.
Alopecia areata is een auto-immune of auto- inflammatoire ziekte, waarbij de haarzakjes beschadigd worden door het immuunsysteem. Er zijn ook verschillende andere auto-immuunziekten die gepaard gaan met haarverlies, vooral auto-immune huidziekten.

Diffuse alopecia is het uitdunnen van het haar als gevolg van stress, voedingstekorten, medicijngebruik, bepaalde ziektebeelden, extreme diëten, kanker, chemotherapie, bestraling, enz.

Bij bijna alle vormen van alopecia wordt in en rond de haarzakjes te veel ontsteking waargenomen. De haarzakjes hebben een eigen micro-immuunsysteem en hun werking wordt bepaald door de activiteit van immuuncellen en ontstekingsfactoren in die micro-omgeving. Ontstekingsfactoren zijn belangrijk voor het regelen van een gezonde haargroeicyclus, maar overmatige ontsteking of chronische ontsteking die niet opgeheven wordt, is een sleutelfactor bij alopecia.

Chronische ontsteking is een kenmerk van auto-immuniteit, allergie en alle andere vormen van ontstekingsziekten. Mensen met deze ziektebeelden hebben veel meer kans op haaruitval, niet alleen op alopecia areata (waarbij immuuncellen de haarzakjes aanvallen) maar ook op androgene alopecia (ontsteking verstoort hier de activiteit van alle hormonen) en haaruitval waar niet meteen een oorzaak voor gevonden wordt. Alle vormen van haaruitval hebben een gemeenschappelijk kenmerk, namelijk ontsteking (Sadick NS, 2017; Peyravian N, 2020; Savaş Şen Z, 2021).

Het aanpakken van alle oorzaken van overmatige of chronische ontsteking geeft de meeste kans op duurzame resultaten bij haaruitval.

Meer weten wat jij kan doen tegen overmatige haaruitval?